Als men van Hengelo naar Borne spoort, ziet men veel groene beemden met lange rijen populieren en verder naar Borne flinke boerderijen. Het dorp Borne is in de laatste halve eeuw veel aangegroeid. Er is een oud en een nieuw Borne. Wanneer we van 't station af de straat volgen, die recht op de Markt aan loopt, zien we het nieuwe gedeelte. Links verheffen zich groote fabrieksgebouwen: 2 stoomweverijen van katoenen en linnen stoffen, een damastweverij met 450 getouwen en daarachter de groote stoomspinnerij met 10.000 spillen, een waar industrie-paleis, alles van de firma Spanjaard. Rechts liggen fraaie villa's in net aangelegde tuinen, mooie winkels, enz.; aan de Markt verrijst de groote nieuwe R. Kath. kerk met slanken toren en daarbij een klooster van "Zusters van liefde" en kloosterscholen; daar is het Raadhuis en 't Hotel de Keizerskroon, enz.
Ook hier heeft de industrie veel te danken aan de Doopsgezinden.
Rechts van de Markt komt men door een achterstraat bij de Hervormde kerk, middelpunt van het oude Borne. De Herv. kerk is oud, denkelijk uit het laatst 14de eeuw. Rondom ligt, door een ijzeren hek omgeven, het oude kerkhof met verweerde zerken tusschen het gras. De fraaie torenspits behoorde lang tot de hoogste van Twente. De drie klokken, gegoten door de beroemde Hemony's, dragen wapenschild en namen der Scheele's van Weleveld. Een is van 1645 en een ander van 1676. "Elken Zondag roept de grootste klok de gemeente ter kerke, elken Zaterdagavond luiden ze alle drie in koor de week ten afscheid en naar oude gewoonte beiert het drietal in den Kerstnacht vanaf de vierde stonde 3 uur lang ter eere van de geboorte van het kindeke". De kerk bestaat uit twee beuken met kruisgewelven. In het verhoogde koor ziet men een aantal zerken met namen van de Scheele's en de Hambroeks, bewoners van het slot Weleveld. Daar rust o.a. Radboud Hendrik Scheele, die op de Groote Vergadering van 1651 in Den Haag afgevaardigde was voor Overijsel en die in vroeger jaren den groothertog van Toscane gediend had. Merkwaardig is de preekstoel van witten zandsteen met een mooie eikenhouten deur en bijbelsche opschriften in gulden letters op deur en spiegels.
Afbeelding: 'De Meierhof', Oud-Borne
In de straatjes en stegen rondom de Herv. kerk zien we nog menig oud Twentsch huis met hooge houten puntgevel, die wat oversteekt, en doorbalkte muren, Een heel antiek huis aan een achterweg heeft nog een huiszegen in een balk boven de groote achterdeur luidende: ,,O God bewaert het huijs voor brant en voor de vernylende hant. AO. 1728, 28 Maart." Aan den buitenkant ligt de mooie, flinke hofstede, de Meijershof, welke recht heeft op uitgangen uit verschillende erven; de Doopsgezinde kerk moet er jaarlijks twee jonge haantjes offeren, die mans genoeg zijn om op den rand van een emmer te springen.
Afbeelding: 'De Meierhof', Oud-Borne bij de Herv. kerk
Door een afwisselend landschap komen we in N. richting eerst aan de buurtschap Hertme met haar nederig kerkje en pastorie in vriendelijke omgeving. Door een hei en over een esch voert de weg naar 't Weleveld. Op de plaats van het oude kasteel staat nog een koepel en rondom is mooi geboomte, toebehoorende aan den heer Dikkers te Almelo. Tot 1725 was de havezarhe in bezit van de familie Scheele; daarna kwam ze door koop aan de Hambroeks. Jonker Sweder Scheele tot Weleveld, die in 1602 huwde, was Luthersch als zijn vader en had ook in zijn kapel een predikant van de Augsburgsche confessie. Van Weleveld zijn we weldra in de buurtschap Zenderen. In boschrijke omgeving ligt daar een klooster der geschoeide Karmelieten op het vroegere landgoed Hulscher met een fraaie kerk en een bloeiend gymnasium. Dicht in de buurt is een klooster van zusters der Karmelitessen.
Aan de overzij van den straatweg over Borne naar Almelo komen we in de buurtschap Bornerbroek, een boschrijk land met een R. K. kerk en wat huizen als middelpunt.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten