dinsdag 20 augustus 2013

Geïllustreerde gids van Almelo (1915)



Korte Beschrijving van Almelo

Den 1en Januari 1914 zijn de gemeenten Stad- en Ambt-Almelo vereenigd tot de gemeente Almelo, die ± 22OOO inwoners telt en alzoo de derde plaats in Twente is geworden.
Almelo is een fabrieksstad; het groote aantal schoorsteenen geeft op een afstand al te kennen, dat de nijverheid hier zetelt. Weverijen voor katoen, halflinnen, bukskin, wollen stoffen, een katoenspinnerij, tricotfabriek en een chemische wasscherij en ververij, fabrieken voor bewerking van kapok, inrichtingen voor confectie, enz., alsmede een groote bierbrouwerij, maken Almelo tot een belangrijke industrieplaats.

Afbeelding: Een stukje Almelosche industrie

Ook de handel in granen en koloniale waren is van beteekenis, en ware het Overijselsche Kanaal in betere conditie, de handel zou zeker in belangrijkheid toenemen. Veler hoop is gevestigd op het Twentsche Kanaal, dat tot Enschede zal worden doorgetrokken.

Afbeelding: Havenkom

Voortdurend heerscht hier gebrek aan woningen, hoewel bouwvereenigingen in de behoefte trachten te voorzien. Het voormalige Ambt heeft ruimte om nog honderden woningen te stichten.
Een tuindorp is in wording. De gemeente is voorzien van een drinkwaterleiding, bezit een nieuwe, ruim aangelegde gasfabriek, alsmede eene Electr. Centrale, die haar kabelnet over de heele gemeente uitstrekt.
Aan de eischen der hygiëne wordt voldaan door rioleering. keuring van levensmiddelen en door een strenge melkcontröle.
Even buiten het centrum zijn aan de wegen naar Ootmarsum, Vriezenveen. Wierden, Hengelo in de laatste jaren heel wat villa's gebouwd met fraai plantsoen.

Afbeelding: Wierdensche Straatweg

Bij aankomst met het spoor is men slechts 5 minuten van het ruime Marktplein. Het Stationsplein en de Wierdensche straat geven den indruk van welvaart. De Groote straat is een moderne winkelstraat; de groote magazijnen voor manufacturen, confectie, meubels, galanterieën, sigaren, enz. kunnen zeer wel concurreeren met die van elke groote stad.
De huize Almelo ligt daar zoo echt rustig. De prachtige lanen en malsche weiden leveren een heerlijk gezicht. Het Bosch met "het Jagertje" is een geliefde Zondagswandeling.

Afbeelding: Gravenallee

De buitenste rand is nog zeer dun bevolkt; het aantal boerderijen neemt voortdurend toe en de woeste grond is bijna verdwenen. In dat gedeelte is de natuur heerlijk schoon. Wie er van genieten wil raadplege de wandelkaart.
Vaak zal men verrukt blijven staan als een kronkelend beekje, omzoomd door een smalle strook grasgrond, van uit de struiken te voorschijn treedt, of een Twentsche boerderij, verscholen in hoogopgaand hout, met de eigenaardige waterput, door haar typisch voorkomen de aandacht trekt.
Grootere welvaart en meerdere kennis van hygiëne doen het eigenaardige en ouderwetsche helaas meer en meer verdwijnen. Toch vond en vindt menig schilder in deze streken een ruime keus van tafreelen.
Almelo is de oude hoofdstad van Twente. Een Rechtbank en een Kantongerecht verhoogen de belangrijkheid van de plaats.

Afbeelding: Het Kolkje

Men treft er aan:
een raad van Beroep Ongevallenverzekering;
een Voogdijraad;
een Rentecommissie (ouderdomspensioen);
het kantoor van den Rijksbetaalmeester;
een Agentschap Ned. Bank;
een Douanekantoor (Bureel van Inklaring);
de Inspectie der Rijksbelastingen;
een Ziekenhuis met modern ingerichte operatiezalen;
het kantoor Waterschap "de Regge";
een H. B. S. met 5-jarigen cursus;
Scholen voor Protestant en Katholiek;
Openbare M.U.L.O. School en bijzondere M.U.L.O.
Handelsavondschool;
Burgeravondschool;
Normaallessen;
terwijl een Ambachtsschool in wording is.

Door spoorwegen is Almelo verbonden met de hoofdplaatsen des lands en met Duitschland. De internationale lijn Berlijn-Amsterdam-Rotterdam loopt over Almelo en elke trein houdt er stil. In twee uren kan men te Amsterdam zijn.
Door het Overijselsche Kanaal naar Zwolle en Deventer profiteert Almelo van de binnenvaart; door 't kanaal Almelo-Nordhorn staat het in verbinding met de kanalen van West-Duitschland; en met het over eenigen tijd in exploitatie brengen der tram Almelo-Ootmarsum-Denekamp vormt Almelo een belangrijk kruispunt van wegen, dat zijn groei en bloei ten goede komen zal.

Afbeelding: Ootmarsumsche Straatweg

Geïllustreerde gids van Almelo (1915): Wandelingen

Wandelingen

I. Het Bosch met "'t Jagertje" door de Toekomst (gemerkt met 1.)
De prachtlaan voor den huize Almelo is de meest bekende wandeling en leidt naar 't Bosch. Dit bosch is niet voor ieder toegankelijk; baldadigheid en strooperijen hebben de afsluiting bewerkt. Persoonlijke doorloopende toegangskaarten zijn tegen geringen prijs verkrijgbaar bij den rentmeester van den Huize Almelo. (De opbrengst komt ten bate van het Ziekenhuis).
Even voorbij 't gerenommeerde "Jagertje" slaat men rechts af de "Wateregge" in. De tocht gaat voorbij Holsbrink over de Loolee langs Marienhoeve naar den zuidwaarts gelegen Bolkshoek, om voorbij "de Schreeuwer" den weg naar Borne te bereiken.


Deze wandeling kan zeer gevoegelijk worden gewijzigd, door voorbij het Jagertje den weg langs het Boershuis in te slaan (op de kaart gemerkt met drie keer 2). Bij Holsbrink in de Wateregge is de weg weer dezelfde. Deze wijziging is bepaald aan te bevelen; aardige intieme wegjes en laantjes, alsmede nog wat woeste streken komt men door. De weg, die gevolgd wordt langs 2-2-2, is erg zandig en de wagensporen zijn diep. Voor de fiets dus minder aanbevelenswaardig (dit deel vereischt toegangskaart).

II. De Bleskolk om (Gemerkt op de kaart met de cijfers 6 en 4).
Den weg volgen naar Vriezenveen voorbij 't klooster "de Goede Herder" en den tol, dan de brug over, die over de Hollander Graven ligt. Onmiddellijk slaat men links af, "'t Meulenbeld" rechts latende liggen. Op de kaart geven de cijfers 6 duidelijk de richting aan. Op den driesprong bij Grimberg gaat men over 't Exoo het land door naar 't Eiland, gemerkt 4, of langs Frerikshuis, Rengeling en de school de Brugstraat in, die in 't verlengde der Spoorstraat ligt en naar 't Station leidt.


Deze wandeling gaat door een echt rustige streek. Lange lanen doorsnijden de weilanden. Een enkele boerderij brengt een aardige afwisseling. Een heerlijke frissche lucht en schaduwrijke plekjes noodigen herhaaldelijk tot rust.

III. De Schelfhorst, Kluppelshuizen, Krommedijk, Tukkertsdijk, Gravenlaan (Gemerkt met de cijfers 7).


Men volgt den weg naar Vriezenveen tot Kortenvoort en slaat rechtsaf voorbij Toren. De tocht gaat rondom de Schelfhorst tot Schapedijk, dan oostwaarts langs Bokhove en 't R.C. Kerkhof, komt men op den weg naar Ootmarsum. Het genoemde kerkhof is op de kaart aangeduid door een vakje gevuld met negen kruisjes. De dikke lijn is de ingang. De uitspanning de Kroon ligt in een dichtbevolkte buurt. Wandelt men nu naar het Sluitersveld en slaat men bij de school den hoek om, dan bereikt men langs de fabriek het Tukkertsdijkje, waarin een smal brugje over 't Kanaal Almelo-Nordhorn. Het laantje langs de Loolee brengt ons weer naar de Graven-allee.

IV. Mosterdpot, Bellinckhof, Joostman (Gemerkt met 3).
Wandel den straatweg op naar Wierden, welke door zware eiken beschaduwd wordt, tot bij den Mosterdpot, een nieuwgebouwde boerderij en uitspanning, rechts van den weg op pl.m. 20 minuten van het Station. Sla dan links af, een flinken sintelweg in, tot den Ouden Wierdenschen weg. Houdt men dan links aan, dan loopt de weg over Bellinkhof, een mooie boerderij, en Joostman. Men heeft dan in een uur deze wandeling afgelegd.


Als men evenwel vóór Schutteman het brugje over de Almelosche Aa neemt, voorbij Beeklust en Zoeternan, dan loont het de moeite langs het erve Uilenreef te gaan, om te bewonderen den mooien boomgaard met parkaanleg. De Bornebroeksche weg links nemende, komt men langs de bierbrouwerij in de Bornebroeksche straat en Veemarkt in het stadsgedeelte.

V. Het Nijreesbosch (gemerkt met 2.)
Aan de Zuidzijde van de gemeente ligt het Nijrees, waarvan een groot deel bosch. Verscheidene wegen zijn voor wandelaars afgesloten. Stroopers en baldadige Zondagsschenders dragen hiervan de schuld. Het Nijrees ligt tusschen de wegen naar Borne en Delden. De kaart geeft zeer duidelijk aan hoe gewandeld kan worden. Men vol ge de wegen gemerkt met 2.


De wandeling heeft veel bekoorlijks. Veel dennehout afgewisseld met beuken en eiken, maakt de lucht heerlijk zuiver en aromatisch. Op sommige plaatsen gevoelt men zich uren ver van bewoonde streken. Deze gevoelens dringen zich vooral op als de versche sporen van vossen en herten bewijs geven van afzondering en vrede.

VI. De Achterhoek (gemerkt met 5.)
Een eigenaardige wandeling is die door den z.g. Achterhoek. Voor enkele jaren stonden daar, behalve enkele groote boerderijen, zooals Demmer, Pieter Nardus aan de Hollander Graven, enkele kleine.
Thans is die Achterhoek een welvarende streek, dank zij de voordeelige positie van de bewoners, die profiteerden van de verdiensten, die de fabrieken aanboden en de grootere opbrengst hunner landerijen, door verbetering van waterafvoer en gebruik van kunstmest.


Voor de fiets is deze Achterhoek geknipt. Als men den Ootmarsumschen weg volgt tot de herberg "De Mooie Vrouw" slaat men links af. Een prachtstreek, voor een groot deel weiland (de rest is bouwland) met veel wegen, die met elzen en berkenstruiken zijn afgezet; daarbij leuke groepen van boomen en schilderachtige plassen, die een paradijs zijn voor honderden ganzen, gefokt voor de Engelsche markt.
De cijfers 5 volgende, komt men over een brug over de Loolee, weer in de Kluppelshuizen uit, vanwaar een afwisselende weg weer leidt naar den Vriezenveenschen weg.