Losser was lang een vergeten dorpje aan de Duitsche grenzen, dat een zekere geologische vermaardheid verkreeg, sinds onze beroemde aardkundige Dr. W. C. H. Staring daar in 1853 in den hoogen esch aan den zuidkant den neocomen zandsteen ontdekte op 5 M. diepte, dezelfde als die van de bekende groeven bij Bentheim en Gildehaus. Van Oldenzaal loopt de tram door de buurtschap Berghuizen naar Losser en verder naar de Duitsche fabrieksstad Gronau. In de laatste jaren is het kleine Losser uitgebreid met tal van nieuwe woningen voor arbeiders, die werk vinden in de katoenindustrie van Gronau. Door den wereldoorlog is dat allengs opgehouden en nu zoeken velen hun heil in de smokkelarij.
Afbeelding: De Kerk te Losser
Wij beklimmen eerst den 40 M. hoogen esch. Bij gindschen molen met aardomwalling en rieten dekking, die op de kruin zijn wieken zwaait, moeten we zijn. Achter het Muldershuis is een put van 9 M. diep, uitgehakt in den zachten zandsteen, die al op 2 M. begint en nog ver onder den bodem zit. Zoo waren - vertelde de molenaar - in deze buurt meer putten uitgehouwen in de rots. In den steen zijn schelpjes te zien. Volgens het zeggen van heeren uit Delft zou hier weleer de zee gegolfd hebben, zei de man met een glimlach. De holle weg, waarin de zandsteen aan het daglicht kwam, is nog al veranderd, zoodat hij niet meer te zien is en ook het “Staringputje" is schier onherkenbaar.
Heerlijk is het vergezicht op de hoogte bij den molen. Achter het dorp is een groene vallei, waardoor de Dinkel stroomt, die achter Ahaus ontspringt en door Gronau loopt. Aan de overzij verheffen zich de hoogten van Gildehaus met koren op de hellingen en de groene bergen, waar 't slot Bentheim wegschuilt. Merkwaardig dat de Lossersche hoogte in twee ruggen dezelfde richting (O.-W., zelfs Z.O.-N.W.) heeft als de Bentheimsche heuvels en
niet N.O.-Z.W. als de diluviale ruggen in de buurt. We peinzen er over, hoe het gesteente hier samenhangt met gindsche rotsgebergten, hoeveel millioenen jaren het wel geleden mag zijn, toen hier dit zand werd afgezet in een binnenzee in het oudste tijdvak der krijtperiode, hoe die zee is verdwenen en door een nieuwe wereld overdekt.
Afbeelding: De toren te Losser
Naar den kant van Gronau, aan een dozijn fabrieksschoorsteenen kenbaar, zien we neer op 't "Achterveld" of Over-Dinkel, waar sinds korte jaren tal van arbeiderswoningen in het heideland zijn verrezen. Een plekje aan de grens daar heet "Drieland", omdat er vóór 1866 drie landen aan elkaar kwamen, n.l. Nederland, Pruisen en Hannover; er staat nog een driekante steen met het jaartal 1659.
We dalen af in het dorp. De R.K. kerk is een mooi, nieuw gebouw met een plantsoen langs de straat. Lief is de omgeving der Herv. kerk (1810). Een pleintje in ijzeren hekwerk ligt rondom; een beekje met zandsteenen schoeiing vloeit er langs; antieke huizen met kleine ruitjes en weefkamers terzij en lommerrijke boomen omgeven het. En de pastorie aan de overzij, wegschuilend achter 't geboomte en met haar tuin verborgen tusschen hooge hagen en dicht struikage is als een idylle van Voss of Goldsmith:
"Een plekje, waar men blijven,
En vrede zoeken wou."
In die stemming komen we bij den ouden "gemeentetoren" zonder kerk, die omhoog rijst op het groene marktplein, omgeven door meest ouderwetsche huizen met grauwe puntgevels. Die toren, waar zwaluwen en duiven een asyl vinden, vanwaar de kerkuilen des avonds op roof uitvliegen, is bijna geheel van baksteen met heel weinig natuursteen. Het zadeldak, in deze streken zeldzaam, herinnert aan de Groninger en Friesche dorpstorens.
Vanhier langs de bleek het dorp verlatend, komen we bij een standermolen op een hoogte met ruim uitzicht. Een breede kronkelende zandweg voert naar 't Losserzand, een duinlandschap, zooals we verder naar 't N. in 't Lutterzand weervinden. De grintweg langs den molen loopt door de uitgestrekte buurtschap, de Lutte (gemt. Losser) naar Denekamp. Eerst gaat het door heivelden, met mooie gezichten op de Bentheimsche bergen, dan langs de bosschen van Duivelshof. Voorbij de R.K. kerk van de Lutte snijdt ze den Bentheimer straatweg.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten