Hellendoorn beteekent ‘witte doorn’, want hel of helle is glansrijk, wit of helder en het is bekend, dat hier veel witte doornen (spina alba) gevonden werden, die in de omstreken zeer bekend en gezocht waren. Anderen zijn echter van gedachte dat Hellendoorn beteekent een hellend oord, omdat dit dorp aan de helling van een berg gelegen is.
Hellendoorn is een zeer oud dorp. Men treft hier nog aan den Twentschen bouwstijl. d.w.z. huizen met de achterdeur naar de straat en het woonvertrek met één venster zonder gang, zonder portaal, terwijl ook de steenen put, waaruit op echt primitieve wijze het water omhoog gewipt wordt, bij vele woningen nog aanwezig is. Inderdaad Hellendoorn is eenvoudig, heel eenvoudig. Neringdoenden oefenen er hun bedrijf uit als overal elders; landbouwers en ambachtlieden gaan in het zweet huns aanschijns hun brood verdienen, kortom iets bijzonders is er niet. In den eeuwenouden toren draagt de middagklok het fraai gegoten omschrift: ‘Maria Johannes Geert van Wou heft mi ghegoten in 't jaar ons Heren 1523 na gheboorte van Jhesus" - een meesterstuk van den ‘Prins der klokkenkunst’ die in 1474 het burgerrecht van Kampen verkreeg en daar in 1527 begraven werd, een klokkengieter van Europeesche vermaardheid. Daarnaast zegt de brandklok: Willem Wegeweert heft mi gegoten. Danket Godt in all seine werken. Anno 1561, en daarnaast vertelt ons de groote klok: St. Bastiane Wilt ons bi Chirstum verwerven, dat h(e) ons van den duivel wil bescermen en een saligh versterven 1547. Willem Wegeweert goet mi.
De Ned. Herv. Kerk (H. Sebastianus) wellicht 1100 gebouwd, 1400 vergroot, in 1747 door storm geteisterd, in 1748 verbeterd en andermaal in 1829 aanmerkelijk hersteld, is een hoofdzakelijk van tuf-oersteen opgetrokken gebouw, bestaande uit een schip (1100); een baksteenen driezijdig gesloten koor met een noordelijke kapel en een zuidelijke kapel met sacristie zijn vermoedelijke (1500) (in de westmuur van het koor staat het jaartal 1561) en eenen baksteenen toren (1400) met traptoren. Inwendig over schip en koor een zoldering van kraalschroten. Moeten, van de vroegere overwelving, zijn nog aanwezig. Koorkapellen en sacristie hebben steenen kruisrib gewelven. De kerk bezit:
Eiken preekstoel van 1700.
Gedeelte van banken 1500-1600.
Koperen lezenaar en twee koperen blakers 1600.
Tafel 1600. Koperen kroontje 1600.
Men weet, dat te Hellendoorn het eerste Volkssanatorium gebouwd is door een Vereeniging, die zich ten doel gesteld heeft meer dergelijke herstellingsoorden in Nederland op te richten. In de buitenwereld intusschen is 't minder bekend, dat het Sanatorium op den Eelerberg staat, ongeveer een half uur ten Noorden van Hellendoorn. De Eelerberg is een buitengoed van Mevrouw de Wed. Vening Meinesz, dat ongeveer 75 jaren geleden werd aangekocht en steeds met zeer veel zorg onderhouden wordt.
Een mooie oprijlaan leidt van den grintweg naar het heerenhuis, midden tusschen hoog geboomte zoo verscholen, dat menig wandelaar 't voorbij loopt zonder het te ontdekken. Urenlang kan men dwalen in de bosschen door hoog opgaand loofhout of langs frisch-groene sparren en dennen. Nu eens daalt de weg, dan rijst het terrein, nu heeft men prachtige vergezichten rechts en links, dan weer is het uitzicht beperkt, maar mooi is het hier overal. Op het hoogste punt van den berg staat een houten stellage van + 10 Meter hoog. Wie lust heeft. die hoogte te beklimmen, vrage den sleutel aan den rentmeester, den heer A. Enserink. Daarboven heeft men het prachtigste uitzicht, dat in 't Oosten van ons land te genieten is.
Buiten het dorp, langs de oevers der Regge, zijn nog enkele plaatsen aan te wijzen, waar in vervlogen tijd de Ridderschap van Oversticht in trotsche burchten als Eversberg woonden en in de Dam vindt men nog een gracht, het eenige, wat nog aan dien ouden tijd herinnert. De omstreken zijn niet geschikt om oudheid-liefhebbers in verrukking te brengen door 't aanschouwen van talrijke overblijfsels uit vroeger dagen; maar natuurvrienden kunnen hun hart ophalen bij 't genot van schoone vergezichten in heel het landschap.
Aan wie vragen mocht, wat Nijverdal is, het is in één enkele uitdrukking gezegd, een nijver-dal. Geen plaats is er voorzeker ingansch Twenthe, die in zoo hoog en mate een product der nijverheid is en zoo in allen deele door de industrie leeft als dit jonge dorp, in het dal tusschen den heuvelrug links van de Regge en den lagen Eversberg, aan den rechteroever van deze rivier.
Geheel de plaats leeft door de fabrieken en van de meerdere of mindere welvaart van deze, is de welvaart van de gansche streek afhankelijk. Voor uitvoerige beschrijving verwijzen we naar de Gids van Hellendoorn en Omstr. (Zie advertentie V. V. V. Hellendoorn).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten